Pomysł na weekend - Ogród w Nieborowie i Arkadii

Trochę Historii

pałac w Nieborowie

Początki Nieborowa to koniec XII wieku – najpierw powstał tu przysiółek a potem wieś, w której był drewniany dwór. Dopiero na początku XVI wieku zbudowano gotycko-renesansowy dwór, który przetrwał do końca XVII wieku. Ówczesnymi właścicielami był ród Nieborowskich herbu Prawda.
W 1694 roku dwór stał się własnością kardynała Michała Stefana Radziejowskiego, który to zbudował barokowy pałac. Kolejnymi właścicielami dóbr Nieborowskich byli Towiańscy, Lubomirscy, Lochoccy, Ogińscy, Radziwiłłowie.

ogród francuski

Za czasów Michała Hieronima Radziwiłła (na początku lat 70-tych XVIII wieku) założony został regularny ogród francuski. Jego małżonka zaś, Helena z Przeździeckich, założyła w pobliżu Nieborowa ogród romantyczny (Arkadia) w stylu angielskim wyposażony w dzieła sztuki antycznej, greckiej i rzymskiej.

oś główna ogrodu

W II połowie XIX wieku właścicielem Nieborowa stał się Michał Piotr Radziwiłł, który m.in. założył przy pałacu manufakturę mebli i majoliki, realizując tym samym pozytywistyczną filozofię „pracy organicznej” i „pracy od podstaw”. W manufakturach zatrudnieni byli okoliczni rzemieślnicy i samorodni artyści wywodzący się ze zubożałego ziemiaństwa i mieszkańców wsi. W 1906 roku Nieborów stał się własnością Janusza Radziwiła.

W lutym 1945 roku cała rodzina Radziwiłłów została osadzona w obozie w Krasnogorsku w Związku Radzieckim. Tego samego roku w wyniku porozumienia się dyrektora Muzeum Narodowego w Warszawie Stanisława Lorentza i Janusza Radziwiłła całe dobra nieborowskie (pałac z ogrodem regularnym i Arkadią) zostały włączone w skład warszawskiego Muzeum Narodowego jako jego oddział. W tym samym czasie powołany został również Ośrodek Pracy Twórczej umieszczony na drugim piętrze pałacu oraz w Pawilonie Myśliwskim.

Ogród w Nieborowie

wgłębnik

Przyległy do pałacu francuski ogród regularny zaprojektowany został przez Tylmana z Gameren pod koniec XVII wieku a rozbudowany w II połowie XVIII wieku przez Szymona Bogumiła Zuga. Od południowej strony elewacji pałacu znajdują się partery kwiatowe i niskie labirynty bukszpanowe. Główną oś założenia pałacowo – parkowego stanowi szeroka aleja lipowa z trawnikiem dywanowym.

Główna oś założenia ma swoją kontynuację również od głównej bramy wjazdowej aż do elewacji frontowej pałacu. Po obu bokach osi głównej (od elewacji ogrodowej pałacu) znajdują się symetrycznie zaprojektowane gabinety i boskiety, uformowane ze strzyżonych szpalerów grabowo – lipowych.
Od strony zachodniej do ogrodu przylega wielki kanał w kształcie węgielnicy, za którym znajdziemy piękny park krajobrazowy. Po wschodniej stronie ogrodu natomiast znajdują się zabudowania gospodarcze zbudowane w końcu XVIII wieku: oranżerie, stajnia, wozownia oraz domki oficjalistów dworskich. Od strony północnej pałacu (niedaleko dziedzińca dojazdowego) znajduje się Pawilon Myśliwski, w którym dzisiaj są pokoje gościnne. Bliżej bramy usytuowany jest budynek Manufaktury, w którym obecnie mieści się pracownia ceramiki artystycznej oraz biura administracji Muzeum. W całym ogrodzie dominują rodzime gatunki drzew w tym okazałe platany posadzone w II połowie XVIII wieku.

Arkadia

ogród romantyczny

Arkadia w Nieborowie powstała z inicjatywy Heleny Radziwiłłowej w II połowie XVIII wieku.
Projektantem był Szymon Bogumił Zug, który współpracował z Janem Piotrem Norblinem i Aleksandrem Orłowskim. Nad realizacją ogrodu czuwał Zug a potem Henryk Ittar. Przez kolejnych 20 lat trwały prace rozwijające ogród aż do 1821roku. Nad brzegiem stawu arkadyjskiego powstawały kolejno: Kaskada i Chata przy Wodospadzie (1781r.), Przybytek Arcykapłana (1783r.), Świątynia Diany (1783 – 1785r.) z plafonem Norblina wyobrażającym Jutrzenkę oraz Akwedukt (1784r.), nagrobek Księżny na Wyspie Topolowej (1785 – 1789r.) w tym samym czasie Grota Sybilli, Chatki Filemona i Baucydy, Łuk Kamienny, Zakątek Melancholii, Brama Czasu, krąg ołtarzowy na Wyspie Ofiar. W latach dziewięćdziesiątych XVIII w powstaje przylegający do Łuku Kamiennego Dom Murgrabiego i Domek Gotycki nad Grotą Sybilli.

ogród romantyczny

Na początku XIX wieku Arkadia „powiększa” się poprzez wkomponowanie osi widokowych i nowych budowli w przestrzeń otaczającego park krajobrazu naturalnego. Wszystko to pod kierunkiem architekta Henryka Ittara. Powstają wtedy: Grobowiec Złudzeń (1800r.) zbudowany na Polach Elizejskich, Cyrk Rzymski (1803r.), Amfiteatr (1804r.), Domek Szwajcarski (1810r.).

Arkadia odzwierciedla charakterystyczną dla epoki romantyzmu baśniowość i ludowość, romantyczne uniesienia patriotyczne powszechne wśród warstw oświeconych w okresie tuż po utracie niepodległości przez Polskę.
Początkowy program ogrodu oparty na skojarzeniach mitologicznych i literackich od momentu powstania ogrodu został zdominowany przez symbolikę znaczeń ukrytą w budowlach, tablicach i głazach a nawet w zieleni. Stąd też wzięły się nazwy poszczególnych budowli np. Świątynia Diany, Grota Sybilli.

Dzisiaj

wnętrze pałacowe

Obecnie w pałacu znajduje się muzeum wnętrz rezydencji pałacowej z XVII – XIX wieku. Przyległy do pałacu regularny ogród francuski oraz angielski w Arkadii udostępnione są dla zwiedzających. Park możemy zwiedzać od 10,00 aż do zmierzchu przez cały rok.

Muzeum natomiast w określonych ramach czasowych:

od 1 marca – 30 kwietnia, od wtorku do niedzieli w godz. 10,00 – 16,00
od 1 maja – 30 czerwca, od poniedziałku do niedzieli w godz. 10,00-18,00
od 1 lipca – 30 września, od poniedziałku do piątku 10,00-16,00
w soboty, niedziele i święta 10,00-18,00
od 1 – 31 października, od wtorku do niedzieli 10,00-16,00
od 1 listopada do końca lutego Muzeum jest zamknięte